Metale szlachetne, takie jak złoto czy srebro, bardzo często cechują się wyjątkową plastycznością. Ulegają też dość łatwo odkształceniom przy stosunkowo niewielkim nacisku. Dlatego, aby zwiększyć ich trwałość, wyroby z metali szlachetnych wykonuje się ze stopów, czyli metali szlachetnych połączonych (stopionych) z innymi metalami.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem (podstawa prawna znajduje się na końcu artykułu), wszystkie wyroby wykonane z metali szlachetnych muszą być oznaczone cechą probierczą, nazywaną potocznie próbą. Określa ona zawartość szlachetnego kruszcu w produkcie. W Polsce, do umieszczania cech probierczych na wyrobach upoważnione są wyłącznie Urzędy Probiercze. Jest to zabezpieczenie dla Klienta, aby mógł sprawdzić, ile jest cennego kruszcu w kupowanym przez niego produkcie.
Każdy producent przed sprzedażą swoich wyrobów z metali szlachetnych, ma obowiązek oznaczyć produkt swoim znakiem imiennym. Następnie produkty te dostarczane są do Urzędu Probierczego. Zadaniem Urzędu jest przeprowadzenie badania na zawartość metali szlachetnych w dostarczonych wyrobach. Na podstawie tego badania Urząd określa próbę badanego produktu. Nabita próba jest dla Klienta najważniejszą gwarancją i potwierdzeniem na kupowaną biżuterię. Jeżeli dany produkt autentycznie posiada deklarowaną przez producenta próbę, to Urząd potwierdza to odpowiednią cechą, zgodnie z poniższą tabelą:
Próba w tabeli oznacza zawartość metalu szlachetnego w produkcie. Przykładowo, złoto 14K to próba 585:
Zawiera ona w sobie 58,5% czystego złota. Oznacza to, że na każdy 1g produktu przypada nie mniej niż 0,585g czystego złota i nie więcej niż 0,415g innych metali. Próba ta jest najbardziej optymalna zarówno pod względem zawartości złota w stopie, jak i twardości. Łączy w sobie zarówno piękny kolor złota, jak i wyższą trwałość w porównaniu z czystym złotem. Inny przykład, to złoto 18K, które ma próbę 750.
Oznacza to, że zawiera ono co najmniej 75% czystego złota. Co prawda zawiera on więcej złota niż próba 585, ale przez to stop 18K jest bardziej podatny na zgięcia oraz zarysowania. Innym spotykanym w Polsce stopem jest złoto 8K, czyli stop próby 333.
Zawiera ono jedynie 33,3% złota. Dlatego wyroby w tej próbie są tańsze od takich samych produktów w próbie 585. Jest to jednak oszczędność pozorna. Ze względu na znikomą zawartość złota, a dużą domieszkę innych metali, biżuteria wykonana z tego stopu będzie ciemniała, czy na przykład obrączka z tego stopu będzie brudziła palca. W skrajnych przypadkach, może powodować alergię. Dzieje się tak ze względu na reagowanie dodatkowych metali z otoczeniem. Ofertę zakupu biżuterii w tej próbie należy traktować z dużą ostrożnością. Ten stop złota jedynie nieznacznie różni się twardością od próby 585 i niestety również będzie się rysował.
Natomiast w przypadku srebra najpopularniejszą próbą jest 925.
Analogicznie, jak w przypadku złota, stop ten zawiera co najmniej 92,5% czystego srebra, a dodatkowe metale stanowią nie więcej, niż 7,5% wagi wyrobu.
Nie tylko w Polsce stosuje się cechy probiercze. Osoby zainteresowane poszerzeniem informacji na ten temat, zapraszamy do zapoznania się z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej Okręgowego Urzędu Probierczego w Krakowie.
Aktualna tabela cech probierczych
http://oup.krakow.gum.gov.pl/download.php?s=5&id=2470
Podstawa Prawna
Ustawa „Prawo Probiercze” (Dz.U. 2011 nr 92 poz. 529)